بررسی امکان القای پلی پلوئیدی در لاله واژگون توسط کلشی سین و اریزالین

لاله واژگون با نام علمی fritillaria imperialis متعلق به خانواده ی liliaceae، از گیاهان دائمی دارای با اهمیت زینتی و داروئی می باشد. تعداد کروموزوم های این گیاه 24=n2 است. ایران خاستگاه اصلی و مرکز تنوع ژنتیکی لاله واژگون است. متاسفانه در سال های اخیر جمعیت های وحشی این گیاه باارزش در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند. کشت درون شیشه ای و کارهای اصلاحی می تواند نقش موثری در تکثیر، حفظ و افزایش تنوع این گیاه در حال انقراض ایفا کند. القای پلی پلوئیدی روشی برای ایجاد تنوع در گیاهان است. القای مصنوعی پلی پلوئیدی یک استراتژی اصلاحی بسیار خوب برای بهبود رشد رویشی، بهبود مورفولوژی گل، افزایش متابولیت های ثانویه و نیز مقاومت به بیماری ها و حشرات می باشد. در این تحقیق برای اولین بار، القای پلی پلوئیدی رویfritillaria imperialis اعمال شد. برای این منظور، از دو محیط کشت ms جامد و مایع به ترتیب با غلظت های کلشی سین 0/001، 0/004، 0/01 و 0/05 درصد و 4 غلظت 0/001، 0/005، 0/01 و 0/03 درصد در زمان های 8، 12، 16 و 24 ساعت، استفاده شد. اریزالین نیز در محیط کشت ms جامد در 4 غلظت 0/001، 0/006، 0/01 و 0/04 درصد در 4 زمان 8، 12، 16 و 24 ساعت برای القای پلی پلوئیدی در کالوس استفاده شد. پیازچه ها در محیط کشت ms جامد حاوی غلظت های 0/006، 0/01، 0/05 و 0/09 درصد در زمان های 12، 16، 24 و 48 ساعت تیمار شدند. نتایج نشان داد که اریزالین سمیت بیشتری نسبت به کلشی سین در رابطه با زنده مانی نشان داد. بین غلظت و زمان تیمار تفاوت معنی داری در میزان زنده مانی کالوس ها و پیازچه ها مشاهده شد. همچنین اثر بازدارندگی کلشی سین و اریزالین در باززایی و کالوس زایی، پیازچه ها و کالوس ها مشاهده شد. پلی پلوئیدی با مقایسه ی تراکم روزنه بین گیاهان تیمار شده و گیاهان شاهد تعیین شد. تراکم روزنه در گیاهان تیمار شده در مقایسه با گیاهان شاهد، به طور معنی داری کمتر بود. گیاهان میکسوپلوئید از تیمار کالوس و پیازچه به دست آمدند. سطوح پلی پلوئیدی با شمارش کروموزوم تایید شد. تمام گیاهان میکسوپلوئید از تیمار کلشی سین به دست آمدند و اریزالین هیچ پلی پلوئیداسیونی در لاله واژگون تولید نکرد. بالاترین درصد میکسوپلوئیدها (32/33 درصد) از تیمار کالوس ها در غلظت 05/0 درصد کلشی سین در مدت 12 ساعت به دست آمدند. پیازچه ها نیز در محیط کشت ms جامد حاوی 0/09 درصد کلشی-سین در مدت زمان 16 ساعت میکسوپلوئیدی نشان دادند. بهترین تیمار برای باززایی و تولید کالوس ترکیب صفر میلی گرم در لیتر naa و 1 میلی گرم در لیتر ba، 0/6 میلی گرم در لیتر naa و 0/3 میلی گرم در لیتر ba و 0/6 میلی گرم در لیتر naa و 1 میلی گرم در لیتر ba، تعیین شدند.